ชีวิตยุ่ง ๆ กับงาน DIY

     กว่าจะได้เขียนข้อความนี้ นั่งจ้องจอคอมอยู่นานพอควร ห่างหายไปหลายวัน ด้วยหน้าที่ การงาน คิดถึงเพื่อน ๆ เลยต้องกลับมานั่งคุยกันสักหน่อย แล้วเดี๋ยวค่อยแบ่งปันความรู้กันต่อไปครับ
     ช่วงที่ห่างหายไป นอกจากติดงานแล้ว ยังเป็นช่วงที่เพื่อน ๆ ผมบางคนสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก เพื่อนบางคนป่วย บางคนประสบปัญหาทั้งเรื่องงาน เรื่องครอบครัว บางคนก็พอจะให้คำแนะนำ ให้ความช่วยเหลือได้ บางคนก็ได้แต่ให้กำลังใจ เมื่อเรื่องยุ่ง ๆ ผ่านพ้นไป ก็กลับมายุ่งเรื่องในบ้านอีก อยู่บ้านหลังนี้มาครบ 4 ปี เลยถือโอกาสปรับปรุงสภาพแวดล้อมสักที เดือนมีนาคมจะได้มีที่ให้เพื่อน ๆ มาพบปะกันได้อย่างสะดวกสบาย
      ช่วงนี้มีแอมป์หลอดยี่ห้อดังของไทยมากองรอให้โมอยู่เครื่องนึง หงายท้องไว้ 2 วันแล้วครับ เอาไว้โมเสร็จแล้วจะมาเล่าให้ฟังอีกทีแล้วกันครับ ...

ศัพท์ กับการฟังเพลง (ตอนที่ 4)

     Transparency ความสะอาด (ของเสียง)  แนะนำให้ทดลองฟังด้วยเพลง Played twice โดย The Fred Hersch Trio ในเพลง จะมีเครื่องดนตรี คือเปียนโน เบส กลอง ซึ่งให้เสียงได้เต็มที่ ไม่เบลอ บวม เสียงของเปียนโนที่เคาะไล่ลงบนสาย เสียงเบสที่ตรงเข้าหาผู้ฟัง หรือเสียงของกลอง และเครื่องเครื่องเคาะ ที่โดดเด่น ไม่มีอาการคลุมเครือ
    ผมชอบตรงเสียงกลอง ที่สามารถให้เสียงที่สะอาดจริง ๆ เสียงไม้กลองที่กระทบกับหนังกลอง ลงไป เหมือนกับยืนฟัังอยู่หน้ากลองจริง ๆ เสียงที่มีความสะอาด ทำให้บอกตำแหน่ง หรือเวทีเสียงได้ง่ายครับ

ศัพท์ กับการฟังเพลง (ตอนที่ 3)

    ในแทรคที่ 11 Naturalness แนะนำให้ทดลองฟังเพลง Correnteza  ขับร้องโดย Ana Caram ในเพลงนี้ ได้แนะนำให้ฟัง เสียงที่บันทึกมาแบบอนาล๊อค สัมผัสเสียง นักร้อง และเครื่องดนตรี ที่แท้จริง ตั้งแต่ บรรยากาศของ วงดนตรี เสียงลมหายใจของนักร้อง แบคกราวด์เพลง

ขณะที่ฟังเพลงนี้ ในช่วง intro เสียงของนกร้อง จะเหมือนอยู่รอบ ๆ ตัว เสียงเชลโล ที่ลากลงต่ำ รายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ ในเพลงนี้ ใช้ทดสอบเครื่องเสียงได้เป็นอย่งดีครับ

ศัพท์ กับการฟัง (ตอนที่ 2)

    ในแทรคที่ 6 พูดถึง   บรรยากาศ (Atmosphere) จากเพลง Maiden Voyage ขับร้องโดย Leny Andrade แนะนำการฟังให้รับรู้ถึง ขอบข่ายวงดนตรีที่มีความกว้าง แต่ในขณะเดียวกัน สามารถบอกตำแหน่งของ นักร้อง เครื่องดนตรีต่าง ๆ  ได้อย่างชัดเจน มีพลัง สมจริง
    แทรคที่ 8 ความบริสุทธิ์ของเสียงกลาง (Midrange-Purity) จากเพลง Grandma's Hands ขับร้องโดย Livingston Taylor ความบริสุทธิ์ของเสียงกลาง หมายถึง ความสมจริง สมจัง ของ เสียงร้อง ซึงนอกจาก จะมีความไพเราะแล้ว ยังแสดงให้เห็นถึงพลังเสียงที่เปล่งออกมาจากปอด รวมถึง การให้จังหวะด้วยการดีดนิ้วมือในเพลง ที่สามารถรับรู้การกระทบกันของนิ้วและกระดูก (ทำไมต้อง ความบริสุทธของเสียงกลาง : เพราะเสียงกลาง กินขอบเขตกว้างในการรับฟัง ครอบคลุมทั้งเสียงร้อง และเครื่องดนตรีหลายชนิด รวมถึงเป็นย่านเสียงที่มีส่วนสำคัญในการสร้างเวทีเสียง)

ศัพท์ กับการฟัง

     ผลพวงจากช่วงงาน " DIY @ ชายทะเล " คุณโอบได้นำแผ่นซีดี สำหรับฝึกการฟังเพลงมาให้ลอง เป็นแผ่นที่ทำโดย เชสกี้ เรคคอร์ด บรรยายไทย ถึงการฟังเพลงที่บันทึกมาด้วยคุณภาพสูง แต่ละเพลง จะมีจุดเด่นในด้านต่าง ๆ ให้ทดลองฟังครับ

      แทรค ที่ 2 แนะนำให้ฟังเพลง Spanish Harlem ร้องโดย Rebecca Pidgeon โดยให้ผู้ฟัง ฟังเพลงที่บันทึกมาอย่าง high resolution คำว่า high resolution หมายถึง รายละเอียดสูง ในที่นี้หมายถึงเพลงที่มีการบันทึกเสียงดนตรี และนักร้อง ด้วยคุณภาพสูง สามารถแสดง เวทีเสียงทั้งด้านข้าง ด้านบน-ล่าง ความลึกของเวที รวมถึงสามารถแยกแยะรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่เกิดจากเครื่องดนตรีชนิดเดียวกัน แต่มีการเคลื่อนไหวของผู้เล่น หรือการเคลื่อนไหวของนักร้อง

    

       แทรคที่ 4 แนะนำในเรื่องของความลึก (Depth) เพลงที่แนะนำ คือเพลง If I could sing your blues ขับร้องโดย Sara K. คำแนะนำในการฟังเพลงเพื่อเข้าใจถึงความลึกคือ แบคกราวด์ในเพลงนี้ เสียงแซกโซโฟน จะอยูหลังนักร้อง ไปมาก เสียงจึงไม่ดังมากนัก ใขขณะที่นักร้อง อยู่ไกล้ไมโครโฟน เมื่อลองฟังเริ่มแรก จะเห็นชัดว่า มีความห่างของตำแหน่งดนตรี และนักร้องชัดเจน เสียงของนักร้องที่เค้นพลังออกมา บางส่วน สะท้อนกลับจากผนังเข้ามาที่ไมโครโฟน อย่างเห็นได้ชัด ดนตรี มีความหนัก เบา ตามอารมณ์เพลง  


เดี๋ยวว่าง ๆ มาเล่าต่อครับ

เส้น สาย และเสียง

    หลายปีที่แล้วผมเป็นคนหนึ่ง ที่ไม่ค่อยเชื่อเรื่องสายไฟ AC และ Accessory ประกอบในการฟังเพลงจากเครื่องเสียงเท่าใดนัก แต่ในวันนี้ ได้ทดสอบแล้วครับว่า สายไฟ AC ที่จ่ายไฟให้แอมป์ของเรา มีผลต่อเสียงมากเพียงใด ...
      สิ่งที่ผมค้นพบอย่างหนึ่งคือ การฟังเพลงจากเครื่องเสียงนั้น ประสบการณ์ในการฟังมีส่วนสำคัญมาก การที่ได้ลองฟังจากเครื่องเสียงดี ๆ ห้องฟังดี ๆ และการชี้แนะจากผู้ที่มีประสบการณ์อย่างแท้จริง ทำให้เราพัฒนาทักษะในการรับรู้ และแยกแยะรายละเอียดได้ดีขึ้น

      การทดลองเทียบเสียงแบบง่าย ๆ .. หากใช้สายไฟเส้นเล็ก ๆ ที่แถมมากับเครื่อง หรือสายไฟคอมพิวเตอร์ ให้ลองเปลี่ยน ไปเป็นสายไฟ ขนาด 3 x 2.5  sqmm ยังไม่ต้องเอาแพง ยี่ห้อพื้น ๆ ตามร้านขายอุปกรณ์ไฟฟ้าก็ได้ เมตรละ 30-40 บาท ซื้อสัก 2 เมตร หาปลั๊กหัวท้ายมาใส่ เอาแบบราคาพอรับได้ ประมาณว่ารวม ๆ แล้ว ทั้งชุด ไม่ต้องเกิน 800-1000 บาท แล้วเสียบเข้าไปแทน สายเดิม จะได้ยินเสียงที่แตกต่างกันได้ชัดเจน
      ลองดูเล่น ๆ เพิ่มก็ได้ครับ สายไฟที่ขายในร้านขายอุปกรณ์ไฟฟ้าทั่วไป มีประมาณ 4-5 ยี่ห้อ ลองดูว่าเสียงแตกต่างกันมั๊ย ... อาจเจออย่างที่ชอบ ในราคาที่ใช่ก็ได้ครับ

ลำโพง ฟูลเร้นจ์ (Full Range)

    อะไรคือลำโพงฟูลเร้นจ์ ?
                  Full Range แปลแบบง่าย ๆ ตรง ๆ ก็เต็มย่าน(ความถี่) หมายถึงลำโพงที่สามารถ ตอบสนองความถี่ในย่านที่หูเราได้ยิน เช่น 20-20000 Hz ถึงแม้ แต่ละยี่ห้อ อาจจะโฆษณาว่าตอบสนองความถี่ได้สูง หรือต่ำกว่านี้ ก็แล้วแต่ครับ
                  คำถามต่อมา ก็คือ แล้วลำโพงฟูลเร้นจ์ จะมีกี่ไดรเวอร์กี่ตัวใน 1 ตู้ เพราะ ลำโพง 2 ทาง 3 ทาง ก็ตอบสนองความถี่ได้ตลอดย่าน ลำโพง ดอกเดียว บางยี่ห้อ ก็ ตอบสนองความถี่ได้ตลอดย่านเช่นกัน
                   ที่ถูก คือ ลำโพงฟูลเร้นจ์ หมายถึงลำโพงดอกเดียว ที่สามารถตอบสนองความถี่ได้ตลอดย่านการฟัง

      ทำไม ลำโพงฟูลเร้นจ์จึงถูกจับคู่กับแอมป์หลอด ?
                    ลำโพงฟูลเร้นจ์ส่วนใหญ จะมีความไวสูงมาก เช่น Lowther บางรุ่น ความไวมากกว่า 102 dB ที่ความไวขนาดนี้ แอมป์หลอดที่มีกำลังขับ 1 วัตต์ก็สร้างเสียงให้กระหึ่มคับห้องได้
       แล้วจำเป็นหรือไม่กับลำโพงฟูลเร้นจ์ ?
                     เรื่องคุณภาพเสียง ผมคงไม่ฟันธงครับ เพราะเป็นเรื่องความชอบของแต่ละคน ที่แน่ ๆ คือ ราคาลำโพงฟูลเร้นจ์ สูงเอาเรื่อง อีกทั้ง ตู้ลำโพง จะต้องเป็นไปตามแบบที่เหมาะสมกับลำโพงแต่ละรุ่น ซึ่งมีความซับซ้อนในการออกแบบและทำพอสมควร

    ถ้าจะให้แนะนำ ลำโพง สำหรับแอมป์หลอดแล้ว สำหรับผม ผมจะมองที่ลำโพง 2-3 ทาง รุ่นเก่า ๆ ของ อเมริกา หรือญี่ปุ่น ราคามือ 2 มือ 3 หรือมากกว่านั้น สภาพสวย ๆ ราคาหลักพันกลาง ๆ ความไว ประมาณ 90-94 DB ก็สามารถเล่นกับแอมป์หลอดได้ดีพอสมควรครับ
                     

ปรับแต่งแอมป์หลอด

    หากมีคำถามว่า ต้องการให้แอมป์เสียงเป็นแหลมมากขึ้น เสียงกลางมากขึ้น เบสลึกลง หรืออีกสารพัดคำถาม  คำตอบแนวยอดนิยมคงหนีไม่พ้น ให้ลองเปลี่ยนหลอด เปลี่ยนอุปกรณ์ เปลี่ยนนั่น เปลี่ยนนี่ เปลี่ยนไปเปลี่ยนมา ราคาเครื่อง แพงกว่าเครื่องแบรนด์ดังก็ยังไม่ได้เสียงที่ถูกใจ
    การทำแอมป์หลอด มีจุดเด่น  ซึ่งถือว่าเป็นจุดที่ดีมาก ๆ คือ ความยืดหยุ่นของ การใช้แรงดันไฟฟ้าในวงจร รวมถึงการใช้ค่าอุปกรณ์ที่ผิดเพี้ยนไปจากที่ควรเป็นได้มากพอสมควร เครื่องก็ยังทำงานได้ คือมีเสียงดัง .. แต่สิ่งที่หลาย ๆ คนคาดไม่ถึงคือ เมื่อมีการเปลี่ยนแปลง แรงดันไฟฟ้า และค่าอุปกรณ์ เสียงย่อมเปลี่ยนไปด้วยอย่างเลี่ยงไม่ได้

    
    โดยทั่วไปแล้ว การใช้แรงดันในวงจรที่สูงขึ้น มักจะให้เสียงที่สดขึ้น ตอบสนองความถี่สูงได้ดีขึ้น (แต่ต้องระวังเรื่องกระแส และความต่างของแรงดันเพลท และคาโถด ให้อยู่ในช่วงที่หลอดทนได้ด้วย) ในเรื่องนี้ สำหรับเพื่อน ๆ ที่ยังมีพื้นฐานไม่ดีนัก ควรจะทดลองปรับแต่งแรงดัน โดยคำแนะนำของผู้ที่มีประสบการณ์จะดีกว่าครับ
     นอกเหนือจากแรงดันในวงจรแล้ว สิ่งที่กำหนดแนวเสียง หรือคุณภาพเสียงของแอมป์หลอดที่สำคัญอีกอย่างคือ หม้อแปลงเอ้าท์พุท ซีึ่งมีทั้งทำในไทย และของต่างประเทศ ราคาหลักร้อย จนถึงหลายหมื่น ตรงนี้ฟันธงได้ว่า ราคาแพงเสียงดีแน่ แต่ ที่ทำในไทยราคาถูกว่าของนอกหลายเท่าก็ดีได้ครับ

เก็บมาเล่า "เรื่องห้องฟัง" ตอนที่ 2

    ตอนที่แล้ว บอกเล่าแนวทางการทำห้องฟังเพลงเบื้องต้นไปแล้ว ครั้งนี้ ต่อกันด้วยเรื่อง การหาตำแหน่ง ติดตั้งวัสดุกระจายเสียงด้านข้าง
    คุณหมอนพ แนะนำวิธีการแบบง่าย ๆ แต่อาศัยหลักการทางฟิสิกส์เบื้องต้น คือ มุมตก ของเสียง = มุมสะท้อน  เสียงเป็นพลังงานที่มีทิศทางเช่นเดียวกับแสง ดังนั้น หากเรานั่งอยู่ในตำแหน่งที่ฟังเพลง แล้วนำกระจก มาติดที่ผนังด้านข้าง ในระดับหู ลองเลื่อนกระจกไปด้านหน้า และหลังห้อง ในแนวระนาบ ตำแหน่งใดที่เรามองเห็นลำโพงในกระจก ตำแหน่งนั้นคือ จุดที่ เสียงสะท้อนจากลำโพง มาเข้าหูเรา และเป็นจุดที่ควรติดตั้ง วัสดุกระจายเสียง

  
   ส่วนวัสดุ ที่นำมาใช้ (อันนี้ผมแนะนำ) อาจใช้ของที่ทำในบ้านเรา หรือจะ DIY เองก็ได้ ครับ ผม DIY เองแบบง่าย ๆ ในราคาต้นทุนต่ำกว่าที่ทำขายถึง 6 เท่าครับ
     ดูรายละเอียดการทำแผงกระจายเสียงได้ที่  http://www.htg2.net/index.php?topic=63408.0

เก็บมาเล่า "เรื่องห้องฟัง"

      บางคนอาจคิดว่า เครื่องเสียงดี ฟังที่ไหนก็ต้องเสียงดี .. เคยไปงานแสดงเครื่องเสียง แล้วมีความรู้สึกว่า เครื่องเสียงราคาหลักแสน หลักล้านที่แสดงอยู่นั้น เสียงช่างแย่เหลือเกินหรือไม่ครับ
       ในงาน "DIY @ ชายทะเล" ที่ผ่านมา คุณหมอนพ ได้มาเล่าให้ เพื่อน ๆ ที่มาร่วมงานฟังถึงเรื่อง ความสำคัญของห้องฟังเพลง และการจัดห้องฟังเพลง ผมจึงขอนำมาเล่าให้เพื่อน ๆ ฟังต่อแบบย่อ ๆ ด้วยแล้วกันครับ

     คุณหมอนพ แนะนำดังนี้ครับ
           1. สัดส่วนของห้องฟัง ควรหารกันไม่ลงตัว เช่น 4.5 x 6 ม. (หรือเล็กลงหน่อยก็ 3.5 x 5 ม.)
           2. ด้านซ้ายขวาของห้อง ควรมีพื้นผิว หรือวัสดุที่เหมือน ๆ กัน และหากไม่ขนานกันได้ก็จะดี
           3. เพดานห้อง ควรสูงอย่างน้อย 2.7 ม. หรือมากกว่า หรือทำให้ลาดเอียงก็จะดี
           4. พื้นควรปูพรม
           5. ผนัง ด้านข้าง 2 ด้านควรติดตั้งแผงกระจายเสียง (ดิฟฟิวเซอร์)
           6. หากเบสบูม (เบสมากเกิน สั่นคราง) บริเวณมุมห้อง ควรใช้เบสแทรป ตั้งวางไว้
      เหล่านี้ เป็นแนวทางเบื้องต้นในการจัดห้องฟังเพลงครับ ห้องฟังที่ดี จะส่งเสริมคุณภาพเสียงที่ได้จากชุดเครื่องเสียง ให้แสดงประสิทธิภาพได้อย่างเต็มที่ ครับ
      ในทางกลับกัน ห้องฟังที่มีเสียงรบกวน ทั้งจากภายนอก การสั่นกระพือของผนัง เสียงก้องสะท้อน เหตุต่าง ๆ เหล่านี้ ทำให้เสียงในย่านความถี่ใด ความถี่หนึ่ง หรือหลายย่านความถี่ บูม หรือออกมามากเกินไป เสียงที่ได้ยินจึงสับสน และรายละเอียดลดน้อยลงไป
      

ลำโพงกับแอมป์หลอด

     หลายคนที่เริ่มเล่นแอมป์หลอด และรู้สึกผิดหวังกับเสียงที่ได้ นักร้องก็เสียงเพราะดี  แต่มันดูไม่มีเรี่ยวแรงกำลัง เมื่อเทียบกับแอมป์ทรานซิสเตอร์ตัวเก่า ข้อเสียเปรียบของแอมป์หลอด อยู่ที่กำลังขับครับ แอมป์หลอดแบบ Single end ที่เราทำเอง หรือ ซื้อใช้ มีกำลังขับ เพียง 2-3 วัตต์ หรืออย่างมากก็ 10 วัตต์ แล้วจะไปเทียบกับแอมป์ทรานซิสเตอร์เป็นร้อยวัตต์ได้อย่างไร
   

    หากตกลงปลงใจ จะเล่นแอมป์หลอดแล้ว คงต้องหันไปแก้จุดด้อย ด้วยการเปลี่ยนลำโพงกันแทนครับ
เวลาเราซื้อลำโพง เคยสังเกตุ เสปค ของลำโพงกันบ้างหรือเปล่า นอกจากลองฟังเสียง จุดที่ ต้องสังเกตุ สำหรับการเลือกลำโพงที่เหมาะกับแอมป์หลอด แบบง่าย ๆ คือ ความไวของลำโพง และ กำลังวัตต์ที่ลำโพงต้องการ ความไว ของลำโพง มีหน่วยเป็น เดซิเบล (dB)  กำลังวัตต์ที่ลำโพงต้องการ (Power handling) จะบอกเป็นค่ากำลัง ต่ำสุด และสูงสุด เช่น 10-100 W หมายถึงลำโพง ต้องการกำลังขับ ต่ำสุด 10 วัตต์ และรับได้สูงสุดไม่เกิน 100 วัตต์ เพื่อให้ได้ประสิทธิภาพสูงสุด 

   ส่วน ความไว จะเป็นตัวชี้ให้เห็นว่า ที่กำลังขับเท่า ๆ กัน ลำโพงที่มีความไวสูงกว่า สามารถให้ความดังได้มากกว่า (โดยปกติ ความไวลำโพงที่มากขึ้น 3 dB จะให้ความดังเพิ่มขึ้นเท่าตัว)
    คงพอจะ ทราบแล้วนะครับ ว่าจะเลือกลำโพงให้แอมป์หลอดได้อย่างไร .. แนวทางอีกอย่างหนึ่งในการเลือกลำโพงใช้กับแอมป์หลอดคือ เลือกให้ใหญ่เข้าไว้ ดอกลำโพงที่ใหญ่กว่า มีพื้นที่ผลักอากาศได้มากกว่า ทำให้เสียงดูมีพละกำลังมากขึ้นด้วย
    Tip : ลำโพง ขนาด 12 นิ้ว มีพื้นที่ผลักอากาศของกรวยลำโพง = ลำโพง 6 นิ้ว  4 ดอก ครับ

หลอดยอดนิยม (ของใครหลาย ๆ คน)

    ในบรรดาเครื่องเสียงหลอด แบรนด์ดัง ๆ ทั้งที่เป็นแบรนด์ใหม่ และแบรนด์ที่ผลิดเครื่องเสียงหลอดอย่างต่อเนื่องมาหลายสิบปี ทุกแบรนด์จะมีเครื่องที่ใช้หลอดเบอร์เหมือน ๆ กันเช่น 6CA7/EL34  6L6/5881/6550  KT88  หลอดทั้ง 3 เบอร์นี้ถูกติดตั้งบนแอมป์ ทั้งในแบบวงจร Single end (SE)  และ Push Pull (PP) จึงนับได้ว่าเป็นหลอดยอดนิยม และเป็นที่รู้จักกันมากที่สุด

     ทำไมหลอด ทั้ง 3 เบอร์นี้จึงเป็นที่นิยม .. เหตุผลโดยรวมแล้ว น่าจะเป็นเพราะ หลอดกลุ่มนี้ ถูกนำไปใช้ในเครื่องเสียงแบรนด์ดัง ๆ มายาวนาน เช่น Mcintosh Conrad johnson และอื่น ๆ รวมถึง ถูกใช้ในงานเครื่องขยายเสียงสำหรับวงดนตรี งานประชาสัมพันธ์ อีกเหตผลหนึ่ง หลอดกลุ่มนี้ มีทั้งราคาถูก ไปจนถึงแพง ถูกผลิตออกมาจำนวนมาก หาซื้อได้ง่าย ได้กำลังขับมากพอสมควร

   กำลังขับของแอมป์ในหลอดกลุ่มนี้ ..

                 หากทำเป็น SE แบบ Triode mode ได้กำลังขับประมาณ 3-4 วัตต์ / หลอด และ 8-11 วัตต์ในแบบ Pentode mode
                  หากทำในแบบ PP  จะได้กำลังขับไม่น้อยกว่า 20 วัตต์ / ข้าง (ใช้ 2 หลอด / ข้าง)
  
 

3 คน ขายทั่วโลก

      สิ่งที่น่าทึ่งอีกอย่างของการทำการค้าของคนจีน คือ สิ่งที่เราเห็นบนเว็บไซด์ สินค้าเกี่ยวกับ เครื่องเสียง สวย ๆ ทั้งที่เป็บเว็บไซด์อิสระ หรือที่ขายบน Taobao (เป็น ebay จีน) ไม่น่าเชื่อว่า สินค้าบางอย่าง ผลิดกันแบบง่าย ๆ ด้วยแรงงานคน แค่ 2-3 ในร้านขนาด ประมาณ 36 ตรม.

    อาหมวยคนนี้เป็นคนลงอุปกรณ์บนแผ่น PCB ทำงานเรียบร้อยมากครับ หันค่าอุปกรณ์ไปทางเดียวกันหมด ดัด ตัดขาอุปกรณ์ได้สวย

  

ทำเป็นเครื่องแบบสำเร็จรูปก็มีครับ ราคาไม่เบา (แต่ถูกกว่ายี่ห้อต้นตำรับ 3-4 เท่า) 

3 พัน ยัน 3 แสน

    ชื่อตอนอาจดูแปลก ๆ หน่อย เป็นเรื่องที่เกี่ยวเนื่อง จากเรื่องโมแอมป์หลอดจีนครับ
เดือนกันยายน ปี 2552 คุณหมอนัก DIY (คุณหมอพูลชัย) ชวนไปเที่ยวเมืองจีนกัน ในตอนแรก กะว่าจะไปดูแหล่งขายอุปกรณ์อีเลคโทรนิคส์ และ เที่ยวสถานที่ท่องเที่ยวแถวกวางโจว แต่พอเดินทางไปถึง แผนการณ์เปลี่ยนไปหมด ด้วย connection ของคุณหมอ ทำให้ได้รับเชิญเข้าเยี่ยมชมโรงงานผลิตแอมป์หลอด และเครื่องเล่น CD ขนาดใหญ่ ชื่อโรงงาน Shangling 

     โรงงานนี้ ผลิตเครื่องเล่น CD หลายยี่ห้อ ตั้งแต่ระดับต่ำสุด ขายกันในหลักพัน จนถึงระดับ ไฮเอนด์ ราคาหลายแสนบาท

   บรรยากาศในการทำ เป็นแบบ office ธรรมดา ๆ แต่ ในแต่ละปี ผลิตสินค้าได้มหาศาล  บ้านเรามีคนเก่ง ๆ เยอะแยะ น่าจะทำโรงงานแบบนี้มั่ง

แอมป์หลอดจีน กับงาน DIY

   ช่วงที่ผ่านมา มีเพื่อนนำแอมป์หลอดจีนมาให้ลองฟัง เล่นหลายเครื่อง หลอดหลายเบอร์ เช่น 2A3 845 EL84 KT88 300B ด้วยความที่ มืออยู่ไม่สุข ฟังไป ก็รื้อไป ดูเทคนิคการสร้าง ดูวงจร ว่า แอมป์จีนทำอย่างไร รื้อดูหลายเครื่อง พอสรุปเทคนิคของแอมป์หลอดจีนได้ดังนี้
    1. ภาคจ่ายไฟ จะทำงานที่ราว ๆ 70-80% ของเสปคหลอด เท่านั้น น่าจะเป็นเพราะต้องการยืดอายุหลอด
    2. ส่วนใหญ่จุดไฟเลี้ยงใส้หลอดด้วย DC เพื่อลดการฮัม
    3. ส่วนใหญ่ลงอุปกรณ์บนแผ่น PCB
   แอมป์หลอดจีน มีจุดเด่นที่รูปลักษณ์ที่ต่ิอนข้างสวยงาม เพราะทำกับแบบอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ (เคยไปดูโรงงานที่ เสินเจ้น)

    จุดด้อย น่าจะเหมือน ๆ กับสินค้าจีนส่วนใหญ่ คือต้องลดต้นทุน ทำให้ อุปกรณ์ภายในไม่ดีนัก ประกอบกับ เทคนิคทั้ง 3 ข้อที่ได้กล่าวไปแล้ว ซึ่งอาจให้ผลดีในแง่การใช้งาน และการควบคุมคุณภาพในการผลิต แต่ก็ทำให้เป็นข้อจำกัดในเรื่องคุณภาพเสียงด้วย

ดูการ Modify แอมป์หลอดจีนได้ที่ http://www.htg2.net/index.php?topic=66829.0

เล่นหลอดนอกกระแส ตอนที่ 1

   เป็นโชคดีประการ หนึ่งของคนที่ DIY เครื่องเสียงเองได้ เพราะมีโอกาสได้ลองทำแอมป์หลอด เบอร์แปลก ๆ ถูก ๆ ที่ไม่อยู่ในกระแสนิยมเล่นได้ แม้กระทั่ง นัก DIY เครื่องเสียงหลอดในต่างประเทศ ก็มีการนำหลอดถูก ๆ มาทำแอมป์เล่นกัน หลอดเบอร์ไหนเสียงดี ก็ตั้งฉายาให้เช่น poor man 300B , killing the giant เป็นต้น
    หลอดเบอร์ 6DN7 เป็นหลอดที่ใช้ใน TV รุ่นเก่า ภายในมีโครงสร้างเป็น ไตรโอด 2 ชุด ไตรโอดชุดเล็ก ทำเป็นภาคปรีไดรฟ์ ชุดใหญ่ทำภาคขยาย ได้กำลังขับ ราว ๆ 1 วัตต์ต่อหลอด
    ขนาดของหลอดไม่ใหญ่ ใช้แรงดันในวงจร แค่ 200 กว่าโวลท์ ขนาดของเครื่องเล็กกว่ากระดาษ A4 หากออกแบบแท่นเครื่องให้สวยงาม สามารถใช้เป็นเครื่องประดับห้อง และเปิดฟังเพลงไปพร้อม ๆ กันได้

    งบประมาณ สำหรับแอมป์เครื่องนี้ ประมาณ 6000 บาท
     รายละเอียดการสร้าง และวงจร ดูได้ที่ http://www.htg2.net/index.php?topic=51208.0

งบน้อยอยากเล่นแอมป์หลอด

   เครื่องเสียง ดูว่าเป็นอะไรที่แพง ต้องลงทุนมาก ... งบประมาณคงไม่ใช่ปัญหา หากทำได้เอง
ถ้าจะเริ่มจาก ไม่มีอะไรเลย จะต้องใช้งบเท่าไร สำหรับ แอมป์(หลอด) 1 เครื่อง ลำโพง 1 คู่ เครื่องเล่นซีดี 1 เครื่อง
    ผมขอแนะนำ สำหรับนัก DIY สัก 10,000 บาท ครับ งบขนาดนี้ ได้อะไรบ้าง
               1. แอมป์หลอด (หลอดเบอร์ทั่ว ๆ ไป เช่น EL34 6L6 ฯลฯ)  งบประมาณ 6,000 บาท
               2. ลำโพง (ใช้ลำโพงมือสอง หรือลำโพงเซอร์ราวด์ขนาด 4-6 นิ้ว)  งบประมาณ 2,000 บาท
               3. เครื่องเล่นซีดี (อาจใช้ DVD หรือ CD rom+ภาคจ่ายไฟ) งบประมาณ 1500 บาท
               4. สายสัญญาญ สายลำโพง ทั่ว ๆ ไป หรือจะ DIY เอง ก็ งบที่เหลือครับ

  แอมป์หลอดในรูป ใช้หลอดเบอร์ 6L6 กำลังขับในโหมดไตรโอดของหลอดเบอร์นี้ประมาณ 3 วัตต์ งบประมาณ 6,000 กว่าบาทครับ (แพงที่หลอด หากใช้หลอดยี่ห้ออื่น ๆ จะลดค่าใช้จ่ายลงได้เกือบ 1000 บาท)
     เอาไว้มีเวลา จะลง วงจร และรายละเอียดการทำให้ดูครับ
รายละเอียดการทำแอมป์ 6L6 ในภาพ ดูรายละเอียดได้ที่  http://www.htg2.net/index.php?topic=48261.0

6528 SE เสียงดี และเรียบง่าย

       ช่วงระยะเวลา ประมาณ 20 ปีที่ทำแอมป์หลอดเล่นมา ยอมรับเลยครับว่า หลอด 6528 ไม่เคยอยู่ในโครงการที่จะลองทำเลย เนื่องจากเป็นหลอดที่รูปทรงธรรมดา ๆ ไม่ค่อยมีคนรู้จัก ไม่มีในเครื่องแบรนด์ดัง จนกระทั่งในปี 2551 ผมได้จัดงาน meeting ขึ้นที่บ้าน เพื่อนสมาชิกที่มาร่วมงาน  คุณ อาณัติ ซึ่งเป็นผู้ที่คลุกคลีอยู่ในวงการหลอดมายาวนาน ได้นำแอมป์หลอดเบอร์นี้มาลองเปิดให้ฟัง ทำให้ผมติดใจในน้ำเสียง แต่ก็ยังไม่ได้สานต่อโครงการนี้ จนเมื่อต้นปีนี้เอง จึงได้มีโอกาส หยิบหลอดเบอร์นี้มาทำ
      หลอด 6528 ที่พบกันทั่ว ๆ ไป มีไม่กี่ยี่ห้อ ที่มักเจอกัน ก็ Raytheon , Cetron เป็นต้น ราคาหลอดเบอร์นี้ ในท้องตลาด เป็นหลอดใช้แล้ว สภาพดีก็ประมาณ 1000-1500  หลอดใหม่ก็ราว ๆ 2000-2500 บาท ...

      จุดเด่นของหลอด 6528 คือเป็นหลอดไตรโอดคู่ หลอดเดียวทำเป็นหลอด power ได้ 2 chanal  ใช้หลอดไดรฟ์ที่เหมาะสม หลอดเดียวก็เอาอยู่ ใช้ไฟเลี้ยงวงจรต่ำแค่ 200 V -220 V ได้กำลังขับราว ๆ 4-5 วัตต์/ข้าง เพียงพอที่จะขับลำโพงความไว 89 dB ขึ้นไป แนวเสียงของหลอดเบอร์นี้ ให้เบสได้นุ่มนวล กลางอวบใหญ่หน่อย ปลายมีรายละเอียดดีพอควร ผมชอบใช้ฟังกับเพลงแนวร้อง แนวบรรเลงที่มีเครื่องเคาะ หรือกีต้าร์คลาสสิค   .... สำหรับผู้ที่เริ่มต้นทำแอมป์หลอดเล่น ขอแนะนำครับ ค่าตัวทั้งเครื่องประมาณ 8000-12000 แล้วแต่อุปกรณ์ที่เลือกใช้ครับ
   ดูรายละเอียดการทำ แอมป์ 6528 ได้ที่ http://www.htg2.net/index.php?topic=62750.0

45 se AMP คลาสสิคแอมป์

            หลอดเบอร์ 45 เป็นหลอดไตรโอด อีกเบอร์ที่ให้เสียงดีมาก ในแอมป์แบรนด์เนม เราอาจไม่ค่อยเจอ แอมป์หลอดเบอร์นี้มากนัก เท่าที่เห็น ทำขายแบบจริง ๆ จัง ๆ น่าจะเป็นแอมป์สายเลือดญี่ปุ่น เช่น Yamamoto หากจะถามว่าทำไมแอมป์แบรนด์เนม ถึงไม่ค่อยทำเครื่องเบอร์นี้ออกมาขาย คำตอบที่น่าจะตรงที่สุดคือ หลอดเบอร์นี้ ส่วนใหญ่มีแต่หลอดรุ่นเก่า  ราคาสูง หลอดใช้แล้ว สภาพดี ๆ ราคายังเกินคู่ละ 4000 ทำให้แอมป์แบรนด์เนมทั้งหลาย ไม่สามารถหาหลอดเบอร์ 45 ที่มีสภาพ แมทช์ คุณภาพดี ยี่ห้อเหมือนกันในปริมาณมาก ๆ มาเพื่อผลิตขายได้
           บริษัทผู้ผลิตหลอด รุ่นใหม่ ๆ เท่าที่ทราบ น่าจะมี แต่ของจีน ที่ผลิตหลอดเบอร์ 45 ออกมาในยี่ห้อ TJ fullmusic และ Sophia ราคาสูงพอสมควร
           แนวเสียงของหลอดเบอร์ 45 เท่าที่เคยลองทำ และรับฟัง จุดเด่น ๆ จะเป็นเสียงกลางที่สดใส ชัดเจน ปลายสดคม เบสมีแรงประทะ สำหรับนักฟังที่ชอบแนวเพลง พวกเครื่องเป่า กลอง เครื่องสาย น้อย ๆ ชิ้น จะไปได้ดี

            จุดด้อยของหลอดเบอร์นี้คือ ให้กำลังขับได้ต่ำ ประมาณ 1-1.5 วัตต์เท่านั้น    ถ้าคิดจะเล่น คงต้องอาศัยลำโพง ที่มีความไวไม่น้อยกว่า 91 dB แต่หากจะให้ได้พลังเต็ม ๆ ผมแนะนำลำโพงที่ความไวมากกว่า 94 dB ครับ

845 พลังที่เหนือกว่า

       กับระดับแรงดันไฟฟ้า ร่วม 1000 V หลายคนคงนึกไม่ถึงว่าในเครื่องเสียงหลอด จะใช้แรงดันไฟเลี้ยงวงจรที่สูงขนาดนั้นได้..
       แอมป์หลอด ยี่ห้อดัง ๆ ราคาเฉียดแสน หรือ แสนขึ้นไป หลายยี่ห้อ ผลิตแอมป์หลอด 845 ซึ่งถือเป็นรุ่นเรือธงของบริษัท เช่น Unison research  Cary Audio หรือแอมป์ อิตาลีอย่าง  New audio frontier ด้วยเหตุที่ว่า หลอด 845 สามารถให้กำลังขับ ได้มากกว่า 20 วัตต์ เมื่อออกแบบวงจร และเลือกใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสม ทำให้สามารถขับลำโพงลำโพงมอนิเตอร์ชั้นนำ ที่ต้องการกำลังขับจากแอมป์มาก ๆ ได้
        แนวเสียงของหลอด 845 อาจไม่ให้เสียงร้องของนักร้องหวานนุ่มละมุนละไม แบบ 2A3 ไม่ได้ออกแบบ และทำเรียบง่ายแบบ 300B แต่ด้วยพละกำลังที่สูงกว่า ทำให้แอมป์ 845 พร้อมที่จะตอบสนองการเล่นเพลงได้หลากหลายแนว ในขณะที่ยังคงรักษาแนวทางเสียงแบบหลอดไว้ นักฟังที่นิยมแนวเพลงประเภทวงใหญ่ อย่างซิมโฟนี หรือแนวเพลงสมัยใหม่ที่มีความซับซ้อนของเสียงดนตรี หลอด 845 สามารถตอบสนองได้เป็นอย่างดี

       หลอด 845 ราคาไม่ได้แพงสุด ๆ อย่างที่คิด ราคาหลอด 845 จีน เริ่มต้นที่ประมาณ 5,000 บาท ไปจนถึงหลอด 845 เก่าเก็บ ของอเมริกา ราคาหลายหมื่นบาท (บางรุ่นยังถูกกว่า 300B)

300B พลังที่เพียบพร้อมด้วยคุณภาพ

    หลอด 300B เป็น 1 ในหลอดยอดนิยมที่มักจะถูกผู้ผลิดแอมป์เพื่อการค้าทำออกมาขายในราคาที่สูงพอสมควร สืบเนื่องมาจาก ราคาหลอด 300B ที่ค่อนข้างสูงกว่าหลอดเบอร์อื่น ๆ มากพอควร หลอด 300B ถูกที่สุดน่าจะเป็นหลอด จีน เช่น shugaung ราคา ประมาณ 6,000 บาท ส่วนหลอดที่มีราคาสูงมาก ๆ เช่น 300ฺ WE (Western Electric) บางรุ่น ราคาพุ่งไปมากกว่า 2,000 US $

     300B ดีอย่างไร ?  ในความคิดเห็นของผม หลอดที่ผมชอบเสียง จะเป็นหลอดไตรโอด ซึ่งหลอดไตรโอดในกลุ่มที่นิยมกัน จะมี 45  2A3 300B ไปจนถึงหลอดขนาดใหญ่ เช่น 211 และ 845 หลอด 300B ที่อยู่ในกลุ่มหลอดเล็ก ใช้แรงดันในวงจรไม่เกิน 400V หลอด 300B ให้กำลังขับไม่น้อยกว่า 8 วัตต์ ในขณะที่ 2A3 และ 45 ให้กำลังขับได้เพียง 2-3 วัตต์เท่านั้น ดังนั้น กำลังขับของ 300B จึงมากเพียงพอที่จะขับลำโพงรุ่นใหม่ ๆ ในท้องตลาดได้หลายรุ่น
     แนวเสียงของ 300B เป็นแบบหลอดไตรโอดแท้ ๆ มีรายละเอียดของชิ้นดนตรีสูง หากออกแบบวงจรให้เหมาะสม เลือกอุปกรณ์ที่ดีพอสมควร แอมป์ 300B จะให้ทั้งคุณภาพเสียง อิมเมจ ซาวด์เสตจแบบที่นักฟังต้องการได้เลยครับ

2A3 หลอดเบอร์โปรด

    หลอด 2A3 เป็นหลอดที่ผมทดลองสร้างเป็น อินทิเกรตแอมป์ครั้งแรกประมาณปี 2541 และชื่นชอบเสียงของหลอดเบอร์นี้มาโดยตลอด ไม่ว่าจะเป็นหลอด รัสเซีย อเมริกา หรือ หลอดจีนบางรุ่น ผมทำแอมป์ 2A3   ไปแล้วไม่น้อยกว่า 20 เครื่อง กระจัดกระจายอยู่ในความครอบครองของเพื่อนฝูง ญาติผู้ใหญ่ แนวเสียงของหลอด 2A3 ที่ผมคิดว่าเป็นเอกลักษณ์ และไม่มีหลอดเบอร์ไหนเทียบเคียงมันได้ คือ ให้เสียงได้นุ่มนวล เพียบพร้อมด้วยรายละเอียดของเสียงดนตรี โดยเฉพาะหากท่านชอบฟังเพลงร้อง ทั้งนักร้องชาย และหญิง เสียงบรรเลงของเครื่องสาย หลอดเบอร์นี้ ให้คุณได้แน่นอน
   จุดเด่นที่สำคัญของหลอดเบอร์นี้อีกอย่างคือ ใช้วงจรที่เรียบง่าย อุปกรณ์น้อยชิ้น ทำให้ เครื่องมีราคาไม่แพงมากนัก

  .. อย่างไรก็ตาม เมื่อมีข้อดี ย่อมมีข้อด้อย ข้อด้อยของหลอดเบอร์นี้คือ ให้กำลังขับเพียงแค่ 2-3 วัตต์เท่านั้น การเลือกลำโพงที่ใช้กับมันจึงสำคัญมาก เพื่อให้ได้ ความดัง และรายละเอียดของเสียงเพลงที่ดี ผมแนะนำให้ใช้กับลำโพงที่ความไวตั้งแต่ 91 dB ขึ้นไป

งาน DIY แอมป์หลอด

          หลายคนที่ชื่นชอบการฟังเพลง ชื่นชอบการเล่นเครื่องเสียง และรักการ DIY เมื่อก้าวเข้าสู่ วิถีแห่งหลอดแล้ว ยากที่จะหยุด
           20 ปีที่ผ่านมา แอมป์หลอดหลายเครื่อง หลายเบอร์ทดลองสร้าง บ้างก็ยังเก็บไว้ บ้างก็รื้อทิ้งไป บ้างก็แบ่งปันไปสู่เพื่อน ๆ นักฟังที่ชมชอบมัน

.... จนถึงวันนี้ งาน DIY ไปไกลเกินกว่าที่คิดไว้ แล้วจะค่อย ๆ เล่าให้ฟังครับ

บ้านบนเนิน และวิถีแห่งหลอด

ผมมีโอกาสสัมผัสหลอดสุญญากาศครั้งแรก ประมาณปี พ.ศ.2533 โดยเริ่มจากการทดลองทำปรีแอมป์แบบหลอดเดียว เบอร์ 4RHH8 ซึ่งเป็นหลอดแบบไตรโอดคู่ คล้าย ๆ หลอดเบอร์ดัง 12AX7 12AU7  ที่อยู่ในแอมป์และปรีแอมป์ทั่ว ๆ ไป การได้ทำ และทดลองฟังในครั้งนั้น เปลี่ยนแปลงวิถีแห่งการฟังเพลงของผมไปโดยสิ้นเชิง